Công nghệ không ngừng cải tiến đã khiến những máy xay cà phê bằng tay đời mới trên thị trường hiện nay có chất lượng không thua kém những máy xay cà phê điện hiện đại, vậy bạn đã bao giờ tự hỏi điều gì ở một chiếcmáy xay cà phê tay nhỏ gọn, chi phí thấp có thể đem so sánh với những cỗ máy tự động với độ chính xác cao? Câu trả lời thực ra rất đơn giản!
Về cơ bản, những chiếc máy xay tay cấu tạo bao gồm 7 phần: Đĩa xay (Gồm 2 mảnh), khoang đựng cà phê hạt ở trên, khoang đựng cà phê bột xay xong ở dưới, tay quay, bánh răng chỉnh cỡ hạt và chốt cố định cỡ xay.
Đĩa xay thường có dạng hai mảnh lồi, lõm (có thể làm bằng sứ, đá hoặc kim loại). Một mảnh hình nón và có nhiều rãnh nhỏ, mảnh còn lại cũng có những rãnh tương tự nhưng lõm vào. Hai mảnh của đĩa xay sẽ có một cái cố định và một cái chuyển động xoay tròn nhờ lực của tay cầm.
Khi ta vặn bánh răng chỉnh cỡ hạt càng chặt, hai mảnh của đĩa xay sẽ càng khít, đồng nghĩa với việc hạt cà phê sẽ càng được xay mịn. Hạt cà phê bỏ vào khoang đựng ở trên sẽ rơi xuống khoảng trống ở giữa hai mảnh của đĩa, sau đó xay nhuyễn rồi rơi xuống đáy. Việc cố định khoảng cách giữa hai mảnh của đĩa xay và có thể điều chỉnh được khoảng cách này, khiến các máy xay cà phê bằng tay cho ra thành phẩm bột cà phê đồng đều.
Ngoài ra, với cơ chế hoạt động nói ở trên, cà phê được xay ra dựa trên nguyên lí bóp vỡ hạt cà phê chứ không phải chém vụn giống như sử dụng máy xay sinh tố có lưỡi dao. Cơ chế hoạt động này giống với phương pháp dùng chày cối để làm nhỏ hạt cà phê của Thổ Nhĩ Kỳ.
Một số người còn cho rằng, máy xay cà phê bằng tay với những vòng quay chậm, sự ma sát diễn ra từ từ, sẽ sản sinh ra nhiệt thấp hơn các máy xay cà phê tự động, do đó bột cà phê xay ra sẽ không gặp trường hợp bị khét hay bị cháy, làm hỏng đi mùi vị thơm ngon của cà phê.
Cơ chế hoạt động không phức tạp, cấu tạo đơn giản, nhưng như thế là vừa đủ để có chất lượng bột cà phê tốt.