Ngày xưa, người dân miền Nam có nhẽ quen với “cà phê vợt” hơn là “cà phê phin”. Ngày đó Má may cho ba một cái vợt vải nhỏ vừa đủ để lọt trong dòng bình pha trà cỡ nhỏ, chiếc bình ba mua để chỉ riêng pha cà phê.
Cứ mỗi sáng thứ bảy, ba tự dậy nấu nước. Tráng ấm bằng nước nóng để giữ ấm, cho vài muỗng cà phê bột xay sẵn vào vợt, rồi đổ nước sôi vô hãm. đơn thuần vậy thôi. Mùi cà phê bốc lên thơm phức mũi.
Ba thích uống cà phê đen bỏ chút đường cát. Tụi tôi còn nhỏ nhưng đã ghiền mùi cà phê trong khoảng Đó. Ba ko cho chúng tôi uống vì sợ ghiền lớn lên không bỏ được. Nhưng ba lại làm cho chúng tôi “ghiền từ từ” bằng cho uống “cà phê nước dão”.
Đó là thú vui của hai anh em tôi. Chờ ba pha xong nước đầu, ba cho 2 anh em tự thao tác có phần bã cà phê cũ. 2 đứa cũng ráng làm đúng quy trình như ba. Đi nấu nước, chờ sôi, đổ vào bình cho đủ hai ly. Thế là 2 chúng tôi cũng có được hương vị cà phê lạt mỗi cuối tuần.
Sau 1975, kinh tế còn khó khăn, cơm ăn bữa hụt, bữa vơi, phải ăn độn thì cà phê là một thứ quá xa xỉ. Trong xóm tôi, có nhà ông Bình người gốc Tàu, chuyển sang nghề rang xay cà phê để bán chui. khốn nỗi cà phê rang thì chui vào đâu được khi dòng mùi hấp dẫn của nó bốc lên.
Được mẫu xóm tôi rất lành, ai cũng đói như nhau, nhà nào làm được chiếc gì để có nuôi con thì cứ để họ khiến cho. Nhờ vậy mà ba tôi lại giữ được lề thói cà phê cuối tuần, nhưng là cà phê độn bắp và gạo rang chứ không còn “Cà phê Đông Sanh” thuần chất nữa.
Người Việt mình chỉ mới biết thưởng thức cà phê vào đầu vào thế kỷ 19 khi thực dân Pháp đô hộ, sau toàn cầu cả 5 thế kỷ. Hương vị và bí quyết uống cà phê của người Việt cũng rất hạn chế, cho tới các năm mới đây khi thị trường mở cửa cũng chưa được phong phú.
Người thưởng thức cà phê bị trói buộc về hương vị và màu sắc bởi cách thức pha tẩm hạt không giống ai và không người nào biết mình được thưởng thức cái gì ở trong cà phê đấy. Còn cách thức pha chế ra ly thì đơn điệu từ cà phê kho, đến cà phê vợt rồi cà phê phin.
Trên thế giới, dù cà phê được con người sử dụng khiến thức uống chẳng hề khởi hành từ Ý, nhưng Ý là nơi đã đưa cà phê lên tầm đẳng cấp cả toàn cầu phải xác nhận. cho nên mà những dạng thức uống cà phê chủ đạo hiện tại đều gắn với tiếng Ý.
Ý là nơi trước nhất chế tác ra dòng máy pha cà phê bằng áp suất trong khoảng đầu thế kỷ 20, nên gọi là espresso coffee, và đã đưa thương hiệu pha chế cà phê của Ý lên hàng đầu toàn cầu cho đến bây giờ.
Bên cạnh đó trên thế giới thì với nhiều cách pha chế cà phê khác nhau theo truyền thống của họ để góp phần vào tính phổ quát trong thưởng thức cà phê. Theo blog Huffington Post, bây giờ mang 38 loại cà phê pha nổi tiếng và phổ thông, và đại gần như là theo phương pháp pha Ý, sở hữu thể kể: Espresso, Ristretto, Duppio, Lungo, Café crema, Espressino, Affogato, Café con Hielo, Café Cubano, Macchiato, Cortado, Cortadito, Piccolo Latte…
Cách thức pha chế cà phê của người Việt giờ cũng đã được dân ghiền cà phê trên thế giới yêu thích -đó là “cà phê sữa đá”, cũng được Huffington Post đưa vào danh sách. Còn chất liệu cà phê thì tùy quán họ chọn lựa chứ không cố định phải là cà phê chế biến từ Việt Nam.
Bao năm ở xứ người, tôi đã thưởng thức đến sắp hết những loại cà phê trên thế giới trong khoảng rẻ tới đắt cũng như những cách thức pha chế khác nhau, chỉ trừ 1 số cái đắt và thi thoảng là chưa có cơ hội để thử.
Thế nhưng cà phê dân dã sở thích hằng ngày của tôi hiện nay vẫn là cà phê arabica thuần chất, từ hạt nguyên xay pha ngay, bằng máy ép áp suất. lề thói uống cà phê có đường cũng bỏ dần hoặc cùng lắm là nửa muỗng cà phê.
Thế nhưng hương vị cà phê theo tôi mãi đến hiện giờ lại là các giọt cà phê đậm sánh dẻo của xứ Ban Mê khi trở thành sinh viên y khoa. Cà phê Ban Mê khi đó đối với tôi quả xa lạ. Người Ban Mê uống 1 thứ cà phê mà phải gọi là “cà phê cắm tăm” giống như người Bắc uống “chè cắm tăm”.
Đó là “cà phê phin” đã phổ cập và “cà phê vợt” phải lui vào bóng tối, chỉ với lẻ tẻ một vài nơi mà ko mấy người nào còn mua tới nữa. 1 loại phin nhỏ, nhưng lượng cà phê bột đổ ngập quá nửa phin. Từng giọt cà phê đen nâu, chậm chạp treo xuống ly.
Một ly cà phê Ban Mê chỉ không tới 10 muỗng nhỏ, đen nâu, sánh đặc dẻo. Tôi đã bị say cà phê Ban Mê ngay trong ly đầu tiên mà đoán chắc chẳng hề 1 mình tôi biết loại cảm giác say. Bụng cồn cào, rệu rã. Cảm giác chống chếnh và thấp thỏm như là bị hạ tuyến đường huyết. Nhưng say cà phê thì không mang xoay xoay, nhìn vàng và vã mồ hôi như hạ đường huyết.
Ấy thế mà, cà phê Ban Mê thực thụ lại không khiến tôi sợ hãi tôi bởi hương vị đậm đà mà là những năm tháng ngọt ngào của thời sinh viên. Chắt chiu những đồng học bổng của sinh viên thời bao cấp, chúng tôi lại cà phê bên nhau. những buổi chiều tan học, các đêm cuối tuần… không còn đếm được.
Các câu chuyện không đầu không đuôi của đôi giới trẻ nhiều mơ ước và hoài bão mà các giọt cà phê Ban Mê trở thành chứng nhân. Những câu chuyện trong vắt trong màu cà phê sánh. các câu chuyện tuổi thần tiên trong hương cà phê ngọt ngào. Mà cũng từ đó hương vị tình bạn thắm thiết thuở thanh xuân quyện với hương vị cà phê Ban Mê đã theo tôi vượt đại dương đến các miền bóng gió, vượt cả thời gian đến tận ngày nay.
Nguồn: ST – Nguyễn Đình Nguyên